چرا قهوه میخورم حالم بد میشه؟
برای برخی افراد، نوشیدن قهوه با احساس ناخوشایند و حال بد همراه میباشد. این تجربه ناخوشایند ممکن است بسیاری از علائم را شامل شود، از جمله اضطراب، تپش قلب، سردرد، مشکلات گوارشی و بیقراری. اما چرا این اتفاق می افتد و چه چیزی باعث می شود که قهوه، این نوشیدنی به ظاهر بی ضرر، در برخی افراد چنین واکنش های منفی ایجاد کند؟ آیا تا به حال به این فکر کرده اید که حساسیت شما به قهوه چقدر است و چه عواملی در این حساسیت نقش دارند؟
دلایل مختلفی برای احساس ناخوشایند پس از نوشیدن قهوه وجود دارد. مهم ترین عامل، بدون شک، کافئین موجود در قهوه است. کافئین یک ماده محرک است که سیستم عصبی مرکزی را تحریک می کند و باعث افزایش ضربان قلب، فشار خون و ترشح هورمونهای استرس میشود. آیا می دانستید که نوع قهوه، روش دم آوری و حتی زمان نوشیدن قهوه نیز بر نحوه واکنش بدن شما تاثیر میگذارند؟ اگر به قهوه و عوامل موثر بر کیفیت و طعم آن علاقه مند هستید، آموزشگاه دنیز، آموزش باریستا و آموزش کافی شاپ را برگزار می کند که به شما در درک بهتر قهوه و تاثیرات آن بر بدن کمک میکند. با شناخت دقیق تر قهوه و بدن خود، لذت بیشتری از این نوشیدنی ببرید و از عوارض جانبی ناخوشایند آن جلوگیری کنید.
آن چه در این مقاله یاد می گیرید
چرا قهوه میخورم حالم بد میشه؟
مصرف قهوه، نوشیدنی پرطرفدار در سطح جهانی، برای بسیاری از افراد به عنوان یک محرک انرژی بخش و عاملی برای افزایش تمرکز و هوشیاری شناخته می شود. با این حال، بسیاری از افراد، تجربه نوشیدن قهوه با حال بد و واکنش های نامطلوب جسمی و روانی همراه است که به عنوان “حساسیت به قهوه” یا “عدم تحمل قهوه” شناخته می شود که حال بد افراد ناشی از تعامل پیچیده ترکیبات قهوه با فیزیولوژی و بیوشیمی فرد است. درک مکانیسم های زیربنایی این واکنش های منفی، مستلزم بررسی دقیق تر اجزای قهوه و تاثیرات آن ها بر سیستم های مختلف بدن است.
علت افت قند بعد از خوردن قهوه
افت قند خون پس از مصرف قهوه، اگرچه کمتر شایع است، اما در برخی افراد مشاهده می شود و مکانیسم پیچیده ای دارد. در ابتدا، کافئین باعث افزایش موقت قند خون میشود. این افزایش اولیه به دلیل تحریک ترشح هورمون های استرس مانند اپی نفرین (آدرنالین) و گلوکاگون است که هر دو باعث آزادسازی گلوکز از ذخایر کبدی و افزایش تولید گلوکز در کبد می شوند.
با این حال، این افزایش اولیه قند خون به دنبال خود، یک واکنش انسولینی بیش از حد را تحریک میکند. پانکراس در پاسخ به افزایش قند خون، انسولین بیشتری ترشح می کند تا گلوکز را به داخل سلول ها منتقل کند و قند خون را کاهش دهد. در برخی افراد، این واکنش انسولینی ممکن است بیش از حد قوی باشد و باعث به کاهش ناگهانی قند خون به سطوح پایین تر از حد نرمال شود که به آن “هیپوگلیسمی واکنشی” (عرض ۲ تا ۴ ساعت پس از مصرف، قند خون پایین باشد ) می گویند.
همچنین بخوانید: قهوه سبز چیست؟
علت تهوع بعد از خوردن قهوه
یکی از مهمترین عوامل، اسیدیته بالای قهوه است. قهوه به طور طبیعی یک نوشیدنی اسیدی است و اسیدهای موجود در آن، به ویژه اسید کلروژنیک، باعث تحریک مخاط معده و افزایش ترشح اسید معده میشوند. این افزایش اسیدیته معده در افراد حساس یا کسانی که از قبل مشکلات گوارشی مانند رفلاکس معده به مری (GERD) یا زخم معده دارند، منجر به تهوع، سوزش سر دل وناراحتی معده شود.
علاوه بر اسیدیته، کافئین موجود در قهوه نیز در ایجاد تهوع نقش دارد. کافئین با تحریک سیستم عصبی مرکزی و سیستم گوارشی، باعث افزایش حرکات دودی روده و انقباضات معده میشود. این افزایش حرکات گوارشی در برخی افراد حساس، به ویژه زمانی که قهوه با معده خالی مصرف شود، باعث به احساس تهوع و ناراحتی گوارشی میشود. همچنین، برخی از ترکیبات موجود در قهوه، مانند N-methylpyridinium (NMP)، ترشح اسید معده را تحریک کرده و باعث تهوع میشوند. عوامل فردی مانند حساسیت معده، وجود مشکلات گوارشی زمینه ای و میزان مصرف قهوه در تعیین احتمال بروز تهوع پس از مصرف قهوه نقش دارند.
علت سرگیجه بعد از خوردن قهوه
یکی از عوامل مهم، اثر دیورتیک (ادرارآور) کافئین است. کافئین باعث افزایش دفع مایعات از طریق ادرار می شود که باعث کم آبی بدن (دهیدراتاسیون) میشود. کم آبی بدن حجم خون را کاهش داده و فشار خون را پایین می آورد، به ویژه در هنگام ایستادن ناگهانی، که منجر به سرگیجه و احساس سبکی سر میشود.
عامل دیگر، نوسانات قند خون است که پیش تر در مورد آن توضیح داده شد. هم افزایش اولیه و هم افت قند خون پس از مصرف قهوه باعث سرگیجه میشوند. افزایش قند خون به طور موقت تعادل مایعات و الکترولیت ها را در بدن بر هم بزند و افت قند خون میتواند انرژی مورد نیاز مغز را کاهش داده و منجر به سرگیجه شود.
علاوه بر این، کافئین بر سیستم وستیبولار (دهلیزی) که مسئول حفظ تعادل بدن است، تاثیر میگذارد. تحریک سیستم عصبی مرکزی توسط کافئین ممکن است باعث اختلال در عملکرد سیستم وستیبولار شود و به احساس سرگیجه و عدم تعادل منجر می گردد. حساسیت فردی به کافئین، میزان مصرف قهوه ووضعیت هیدراتاسیون بدن در تعیین احتمال بروز سرگیجه پس از مصرف قهوه نقش دارند.
علت تپش قلب بعد از خوردن قهوه
تپش قلب پس از مصرف قهوه، یکی از شایعترین عوارض جانبی مرتبط با کافئین است و به دلیل اثرات محرک کافئین بر سیستم قلبی عروقی رخ می دهد. کافئین با تحریک سیستم عصبی سمپاتیک، باعث افزایش ترشح نوروترنسمیترهای آدرنالین و نورآدرنالین می شود. این نوروترنسمیترها با تاثیر بر قلب، باعث افزایش ضربان قلب و افزایش قدرت انقباض قلب می شوند. این تغییرات در عملکرد قلب به صورت تپش قلب، یعنی احساس ضربان قلب قوی تر، سریع تر یا نامنظمتر از حد معمول، درک میشود.
علاوه بر این، کافئین ممکن است بر گره سینوسی-دهلیزی (SA node)، که ضربان ساز طبیعی قلب است، تاثیر گذاشته و باعث ایجاد آریتمی های قلبی خفیف مانند ضربان های زودرس دهلیزی یا بطنی شود که به صورت تپش قلب احساس میشوند. حساسیت فردی به کافئین، میزان مصرف قهوه و وجود بیماری های قلبی عروقی زمینه ای در تعیین شدت و احتمال بروز تپش قلب پس از مصرف قهوه نقش دارند. افرادی که به طور ژنتیکی حساس تر به کافئین هستند یا از قبل مشکلات قلبی دارند، احتمال بیشتری دارد که تپش قلب را تجربه کنند.
علت اضطراب بعد از نوشیدن قهوه
کافئین با مهار گیرنده های آدنوزین در مغز، فعالیت نورون های تحریکی را افزایش داده و ترشح نوروترنسمیترهای تحریکی مانند گلوتامات و دوپامین را تحریک می کند. این تحریک عصبی باعث افزایش سطح برانگیختگی و هوشیاری، اما در عین حال، افزایش احساس نگرانی و اضطراب نیز میشود.
علاوه بر این، کافئین باعث تحریک غدد فوق کلیوی و ترشح هورمون های استرس مانند کورتیزول و آدرنالین می شود. کورتیزول، هورمون استرس اصلی بدن، در پاسخ به استرس ترشح می شود و باعث افزایش ضربان قلب، فشار خون وسطح هوشیاری می شود، اما در عین حال احساس اضطراب، بیقراری و تحریک پذیری را نیز افزایش میدهد. افرادی که از قبل مستعد اضطراب هستند یا اختلالات اضطرابی دارند، به ویژه در معرض تشدید علائم اضطراب پس از مصرف قهوه قرار دارند. میزان مصرف کافئین، حساسیت فردی به کافئین ووضعیت سلامت روان فرد در تعیین شدت و احتمال بروز اضطراب پس از مصرف قهوه نقش دارند.
راهکارهای مقابله با احساس ناخوشایند پس از مصرف قهوه
- کاهش مقدار قهوه مصرفی
- مصرف آب به مقدار کافی
- استفاده از دمنوشهای آرامبخش
- مصرف قهوه با معده پر
- انتخاب قهوههای کم اسید
کاهش مقدار قهوه مصرفی
با کاهش مقدار قهوه، به طور مستقیم میزان کافئین دریافتی بدن را محدود می کنید. کافئین، عامل اصلی بسیاری از واکنش های نامطلوب به قهوه است. کاهش مصرف، بار تحریکی بر سیستم عصبی مرکزی و سیستم قلبی عروقی را کم کرده و به بدن فرصت می دهد تا به سطح پایین تری از تحریک عادت کند.
توصیه می شود کاهش مصرف را به صورت تدریجی انجام دهید، به عنوان مثال، هر چند روز یکبار یک فنجان از مصرف روزانه خود کم کنید. این رویکرد تدریجی به بدن اجازه می دهد تا به آرامی با کاهش کافئین سازگار شود و از بروز علائم ناخوشایند ترک ناگهانی کافئین مانند سردرد و خستگی مفرط جلوگیری شود. هدف نهایی رسیدن به میزان مصرفی میباشد که لذت قهوه را برای شما فراهم کند، بدون اینکه عوارض جانبی آزاردهنده را تجربه نمایید.
مصرف آب به مقدار کافی
کافئین موجود در قهوه دارای خاصیت دیورتیک است، به این معنی که مصرف آن باعث به افزایش دفع مایعات از طریق ادرار میشود. این افزایش دفع مایعات، اگر با جایگزینی مناسب همراه نباشد، به کمآبی بدن (دهیدراتاسیون) منجر می گردد. کم آبی بدن خود بسیاری از علائم ناخوشایند از جمله سرگیجه، خستگی، سردرد و حتی تپش قلب را تشدید میکند.
مصرف آب کافی به جبران مایعات از دست رفته ناشی از اثر دیورتیک قهوه کمک کرده و از دهیدراتاسیون جلوگیری می کند. توصیه می شود نه تنها همراه با قهوه، بلکه در طول روز به میزان کافی آب بنوشید. به عنوان یک قاعده کلی، سعی کنید به ازای هر فنجان قهوه، یک لیوان آب اضافی مصرف کنید. هیدراته ماندن بدن به عملکرد بهتر سیستم های مختلف بدن کمک کرده و به طور قابل توجهی از شدت عوارض جانبی قهوه میکاهد.
استفاده از دمنوش های آرامبخش
گیاهانی مانند بابونه، اسطوخودوس، بادرنجبویه و نعناع فلفلی دارای ترکیباتی هستند که اثرات آرام بخشی بر سیستم عصبی دارند. این دمنوش ها به کاهش سطح هورمون های استرس، آرام کردن ذهن و بدن وبهبود کیفیت خواب کمک میکنند. جایگزینی برخی از فنجانهای قهوه روزانه با دمنوش های آرام بخش، به ویژه در ساعات بعد از ظهر و عصر، به کاهش مصرف کلی کافئین و بهبود وضعیت روانی و جسمی کمک میکند. به عنوان مثال، نوشیدن یک فنجان دمنوش بابونه قبل از خواب به کاهش اضطراب و بهبود کیفیت خوابی که ممکن است تحت تاثیر مصرف قهوه قرار گرفته باشد، کمک می نماید.
همچنین بخوانید: بهترین دمنوش برای کافه
مصرف قهوه با معده پر
مصرف قهوه با معده خالی به طور قابل توجهی اسیدیته معده را افزایش داده و احتمال بروز مشکلات گوارشی مانند تهوع، سوزش سر دل و ناراحتی معده را تشدید میکند. قهوه به طور طبیعی اسیدی است و اسیدهای موجود در آن مخاط حساس معده را تحریک میکنند. خوردن قهوه همراه با غذا یا بلافاصله بعد از غذا، به عنوان یک راهکار ساده اما موثر، به کاهش تحریک معده و جذب آهسته تر کافئین کمک می کند. همچنین، غذا در معده سرعت جذب کافئین را کاهش داده و از افزایش ناگهانی سطح کافئین در خون و در نتیجه، از بروز عوارض جانبی شدیدتر جلوگیری می نماید.
انتخاب قهوه های کم اسید
قهوه هایی که به روش های خاصی فرآوری شده اند یا از انواع خاصی از دانه های قهوه تهیه می شوند، به طور طبیعی اسیدیته کمتری دارند و برای افرادی که به اسیدیته قهوه حساس هستند، مناسب تر میباشند. به عنوان مثال، دانه های قهوه عربیکا اسیدیته کمتری نسبت به دانه های روبوستا دارند.
علائم نساختن قهوه به بدن چیست؟
عدم سازگاری قهوه با بدن، یا به عبارت دقیق تر، عدم تحمل قهوه، با بسیاری از علائم و نشانه های جسمی و روانی بروز می کند که ناشی از واکنش های نامطلوب فرد به ترکیبات موجود در قهوه، به ویژه کافئین، اسیدهای آلی وسایر ترکیبات زیست فعال است. این علائم از خفیف تا شدید متغیر بوده و بر جنبه های مختلف عملکرد بدن تاثیر میگذارند. در دسته اول، نشانه های حاد و فوری پس از مصرف قهوه قرار می گیرند که اغلب به تحریک سیستم عصبی مرکزی و سیستم قلبی عروقی مرتبط هستند. این علائم شامل تپش قلب، افزایش ضربان قلب نامنظم، لرزش دست ها و بدن، احساس بی قراری و اضطراب، عصبی شدن، سردرد، سرگیجه و در برخی موارد، حتی حملات پانیک می شود. این واکنش ها به دلیل اثرات محرک کافئین بر گیرنده های آدنوزین و افزایش ترشح نوروترنسمیترهای تحریکی مانند آدرنالین و نورآدرنالین رخ می دهند که منجر به افزایش فعالیت سمپاتیک و برانگیختگی بیش از حد سیستم عصبی می گردد.
در دسته دوم، علائم مزمن تر و دیررس تر ناشی از عدم تحمل قهوه جای می گیرند که ممکن است به تدریج و با مصرف مداوم قهوه بروز کنند و بر سیستم های گوارشی، خواب و سلامت روان تاثیر بگذارند. این علائم شامل مشکلات گوارشی مانند سوزش سر دل، رفلاکس اسید معده، نفخ، اسهال یا یبوست، سندرم روده تحریک پذیر (IBS) وتهوع مزمن است که به دلیل اسیدیته بالای قهوه و تحریک مخاط معده رخ می دهند.
همچنین، اختلالات خواب مانند بی خوابی، بیدار شدن های مکرر در طول شب وکاهش کیفیت خواب، از دیگر نشانه های عدم تحمل قهوه هستند که ناشی از اثرات طولانی مدت کافئین بر چرخه خواب و بیداری و کاهش فاز خواب عمیق می باشند. در نهایت، در برخی افراد، مصرف مداوم قهوه به تشدید علائم اضطراب مزمن، افسردگی، تحریک پذیری ونوسانات خلقی منجر میشود، که نشان دهنده تاثیرات منفی قهوه بر تعادل شیمیایی مغز و سلامت روان فرد است. تشخیص دقیق عدم تحمل قهوه نیاز به توجه به این بسیاریاز علائم و ارتباط آن ها با مصرف قهوه و در صورت لزوم، مشورت با متخصصین حوزه سلامت می باشد.
آموزشگاه دنیز برگزارکننده دوره هایی از جمله : آموزش رستری، آموزش صبحانه کافه ای و… است که پس از پایان دوره میتوانید در آزمون فنی حرفه ای شرکت کنید و مدرک فنی دریافت کنید.